Zarys historyczny wsi Wilczy Las

Wieś Wilczy Las wymieniona jest po raz pierwszy w księdze księstwa świdnicko-jaworskiego z lat 1396-1403 przechowywanej niegdyś w Archiwum Prowincji Śląskiej we Wrocławiu.

Współczesna nazwa Wilczy Las jest żywym tłumaczeniem przedwojennej nazwy Wolfshayn, pisanej w roku 1939 jako Wolfshagen. W gwarze mówiono wtedy wieś Hoin. Niemniej musimy zaznaczyć, że współczesne tłumaczenie kłóci się z historycznym kontekstem tej nazwy, albowiem nie chodzi tu o nazwę topograficzną wywodzącą od występujących w tej zalesionej niegdyś okolicy wilków, lecz o popularne niegdyś imię Wolfa – założyciela tej wsi. Jak wiemy Wolf znaczy po niemiecku tyle, co wilk. Ta patronimia powinna prowadzić do ustalenia nazwy brzmiącej raczej Las Wolfa, Wilczy Las.

Pierwszymi właścicielami Wilczego Lasu była rodzin von Bibran, która kierowała tutejszym majątkiem jeszcze w XIV wieku, a otrzymać go musiała w lenno od księcia. Bibranowie byli wtedy również właścicielami Dolnego Tomaszowa, a także Szczytnicy tworzącej z Wilczym Lasem jak gdyby jedną całość.

W roku 1497 wymieniony jest z imienia miejscowy dziedzic. W tymże roku Heintze Hocke z Dolnego Tomaszowa przekazał „Schindelforwerg” Zygmuntowi i Henrykowi von Bibran z Wilczego Lasu. Po nich kierował majątkiem Zygfryd von Bibran. Z kolei w 1520 roku dziedzicem został Nicol von Bibran ożeniony z panią, z domu von Zedlitz.
Oni to mieli syna Zygfryda, który w 1557 był już nazywany panem na Wilczym Lesie. Po nim, w 1559 roku, odziedziczył majątek syn Krzysztof von Bibran, który to miał go w posiadaniu do roku 1580.
W latach 1580-1593 Wilczy Las był w rękach syna tegoż Zygfryda wymienionego na dokumencie przechowywanym niegdyś w archiwum bolesławieckim. Nowy dziedzic złączył po raz pierwszy w swoim ręku posiadłość Wilczy Las i Szczytnica. Tę drugą posiadłość musiał nabyć w latach 1580-1593, gdyż na wcześniejszych dokumentach pisało się Wilczy Las z przyległościami, nie wymieniając Szczytnicy.

W roku 1599 nowym panem na tych włościach został Lasiau von Cromenau, który jeszcze w pierwszej połowie XVII wieku przekazał swój majątek w ręce Maksymiliana von Knobelsdorf. Tenże 13 lipca 1624 scedował go na dziedzica Modłej Henryka barona von Bibran zmarłego 18 lipca 1642 roku.

Po nim przejęła zarząd dobrami jego żona Helena z domu von Stosch, która z kolei zmarła w roku 1657. 4 kwietnia 1659 roku miał miejsce podział majątku Henryka, na mocy którego Wilczy Las i Szczytnica, a także wsie i folwarki Tschirbsdorf, Witgendorf i Tammendorf przypadły drugiemu z kolei synowi Hansowi Jerzemu baronowi von Bibran.

Zmarł on 16 kwietnia 1682 roku, przekazując dobra swoim braciom. Przejął je konkretnie młodszy z braci Zygmunt Henryk baron von Bibran, który wcześniej w ramach podziału spadkowego otrzymał Starą Oleszną. W dniu 29 maja 1679 roku dokupił on dodatkowo Trzebień i Lipiany. Zakończył on swój żywot już w roku 1693, zaś majątkiem zajęła się wdowa po nim Maria Katarzyna, z domu von Czettritz, a następnie syn Beniamin baron von Bibian, szambelan dworu brytyjskiego i polskiego.
W roku 1743 folwarki Wilczy Las i Szczytnica przeszły w posiadanie Hansa Krzysztofa von Axleben Magnus, który jednak zmarł po dziesięciu latach. Po nim dziedzictwo zostało podzielone pomiędzy jego synów braci Hansa Krzysztofa i Hansa Krzysztofa Zygmunta von Axleben Magnus. 28 września 1753 roku ustalono, że Wilczy Las i Szczytnica za sumę 33 339 talarów, 22 groszy i 10 fenigów przejdzie w ręce Hansa Krzysztofa. Zmarł on 28 października 1792 roku dzieląc majątek pomiędzy swoją córkę Konstantynę Eleonorę Wilhelminę Ernestynę von Axleben Magnus i porucznika Ernesta Ferdynanda Zygmunta von Schickfuss.
Ten drugi nabył prawa do majątku już wcześniej, albowiem 28 grudnia 1781 roku oszacowano wartość majątku w ślubnej intercyzie na 50 000 talarów monety obiegowej, przekazując mu go w wolne użytkowanie. Tenże odkupił również 5 mórg lasu w Dolnym Tomaszowie zwanego Königsfleck, za który 26 lutego 1803 roku zapłacił 1100 talarów. Za tego właściciela 7 lipca 1799 roku spłonął pałac w Wilczym Lesie podpalony przez piętnastoletniego stróża szop Glinthera ze Szczytnicy. Rotmistrz von Schickfuss zmarł 3 grudnia 1820 roku. Już 8 grudnia ogłoszono jego testament, zgodnie z którym majątek przejęła wdowa, wspomniana już wcześniej Konstantyna. Tym samym Wilczy Las wrócił ponownie do rąk rodzin von Axleben Magnus.
Wdowa zmarła 16 lutego 1833 roku w Maciejowcu jako dziedziczka Maciejowca, St. Hedwigsdorf, Bachelsdorf, Wilczego Lasu i Szczytnicy. Dwa ostatnie dwory przekazała na syna Adolfa Ernesta Hansa Deodata von Schickfuss na mocy testamentu ogłoszonego 21 lutego.

Nowy dziedzic 26 listopada 1852 roku podpisał umowę opiewającą na sumę 125 000 talarów, w której przekazał majątek Karolowi Augustowi Klemischowi. Ten z kolei 12 maja 1855 roku sprzedał go za 122 500 talarów Karolowi Bogumiłowi Klingerowi.

Folwarki dalej krążyły z rąk do rąk. Dnia 14 maja 1861 roku za 133 000 talarów nabył go major w stanie spoczynku Jan Jerzy Leopold baron von Versen. Dwa lata później 6 sierpnia 1863 roku za 190 000 talarów, w tym 20 000 talarów w inwentarzu, kupił Wilczy Las i Szczytnicę Ferdynand baron von Witzleben. 7 czerwca 1867 roku nabył majątki kupiec Samuel Simundt, który wyłożył 360 000 talarów, a 30 kwietnia 1873 roku bankier Hugo Fuchs zaanektował majątki na sumę 300 000 talarów. W dniu 3 lipca 1881 roku tenże bankier za 930 000 marek odstąpił dobra rentierowi Wilhelmowi Bodenstein. Wtedy Wilczy Las należał do najmniejszych osad wiejskich w powiecie bolesławieckim. We wsi znajdowało się wyrobisko torfu i fabryka cegieł oraz cementu.

Wraz z zawitaniem tu ewangelików po 1742, powstała pierwsza szkoła- filia Szczytnicy, skąd również dojeżdżał nauczyciel uczący najpierw w należącej do dworu owczarni, a następnie w domu ogrodnika dworskiego. Dopiero w 1831 powstał budynek z jedną izbą lekcyjną. W 1876 miejscowa szkoła stała się samodzielną placówką oświatową, zaś od l października przebywał w niej na stałe jeden nauczyciel.

W roku 1885 posiadłość dworska Wilczy Las liczyła 469 hektarów, 26 arów i 20 morgów, przynosiła 5083 marki i 98 fenigów dochodu, z czego płaciła 486 marek i 76 fenigów podatku.
Liczącym się źródłem do dziejów Wilczego Lasu była prowadzona niegdyś przez nauczyciela i uczniów ze Szczytnicy szkolna kronika - „Martinwaldauer Schulkronik”.

Małgorzata Kwiatkowska, fragment książki „GMINA WARTA BOLESŁAWIECKA w zarysie dziejów i w dobie samorządności”, rok 2008


 

Urząd Gminy Warta Bolesławiecka
Warta Bolesławiecka 40c
59-720 Warta Bolesławiecka
tel. 75 738 95 92, 75 738 95 97
e-mail (sekretariat): urzad@wartabol.pl

Godziny otwarcia
poniedziałek od 7.30 do 15.30
wtorek od 7.30 do 16.00
środa od 7.30 do 15.30
czwartek od 7.30 do 15.30
piątek od 7.30 do 15.00



Iwiny | Jurków | Lubków | Raciborowice Dolne | Raciborowice Górne | Szczytnica | Tomaszów Bolesławiecki | Warta Bolesławiecka | Wartowice | Wilczy las
Deklaracja dostępności

Copyright © 2009 Urząd Gminy Warta Bolesławiecja, Aplikacje internetowe ESC SA
array(5) { ["option"]=> string(2) "18" ["action"]=> string(13) "articles_show" ["art_id"]=> string(2) "42" ["menu_id"]=> string(2) "74" ["page"]=> string(1) "2" }