Zarys historyczny wsi Szczytnica

Imię założyciela wsi Merbotone (obecnej Szczytnicy) występuje w dokumencie lokacyjnym Nowogrodźca z 1233 roku.
Pierwszy raz wieś została wymieniona w dokumencie z 11/18 listopada - infra octavam b. Martini 1293 roku, który mistrz Walter ze szpitala św. Elżbiety we Wrocławiu kieruje do niejakiego Pezolda von „Merbotenwalde”. Jest to nazwa patronomiczna pochodząca od imienia założyciela Marbod. Merbod to imię germańskie oznaczające sławnego władcę, pana. W formie miana występowało ono jako Merbt, Mirbt. W 1400 roku pisano Merwittenwalde, w 1554 Mertenwalde, zaś w 1545 roku Martinswalde.
Ten ostatni zapis musiał być fałszywy, gdyż pisarz skojarzył nazwę z bardzo popularnym na Śląsku imieniem chrzcielnym – Marcin. Później przyjęło się to powszechnie, wypaczając historyczną nazwę wsi. Forma Martinwaldau występuje już m. in. na mapie z 1736 roku. Zwróćmy uwagę, że jest to kolejna nazwa z tej okolicy posiadająca „leśny” wyróżnik – Waldau, Hayn.
Ustalający po wojnie polską nazwę miał jak widzimy duży kłopot, gdyż mógł nazwać osadę np. Marcinowice, czy też Marcinów. Powinien użyć prawdziwego tłumaczenia oryginalnej nazwy, to jest Las Marboda, nie zaś Las Marcina. Ostatecznie, jak wiemy, nadano wsi nazwę Szczytnica, co nijak się ma do historycznej etymologii, tak często przecież stosowanej.

W 1497 roku Szczytnica należała do rodziny von Schindel. Nie zachowało się zbyt dużo informacji źródłowych o tej wsi. W roku 1742, podobnie jak w wielu innych niemieckich osadach, założono pierwszą szkołę ewangelicką, działającą do roku 1795 w miejscowej karczmie. W tymże roku postawiono przy pomocy dziedzica nowy budynek szkolny przystosowany do nauczania miejscowych dzieci.

W lipcu 1799 miała miejsce seria pożarów. Najpierw 18 lipca spłonęła zagroda bauera Gerstmanna, 22 lipca zagroda szewca Hillera i 24 lipca zagroda wdowy Gunther. Okazało się później, przy okazji pożaru zamku w Wilczym Lesie, że podpalaczem był 15 letni syn wdowy Gunther pracujący w folwarku. Jako kolejny w dniu l stycznia 1864 spłonął tutejszy folwark należący do bauera Quagwera. Podpalaczem okazał się być 9 letni młodzian Becker, który później zmarł w Domu Pomocy w Bolesławcu. Folwark razem ze stajniami i szopami odbudował Hugo Fuchs w innym miejscu, w roku 1877.

W dniu 3 września 1872 roku ustawiono we wsi pomnik bohaterów i żołnierzy wojny francusko-pruskiej, podczas której zaginęło 4 miejscowych poborowych. Po I wojnie światowej ustawiono podobny monument.

Posiadłość dworska Szczytnica w 1885 roku liczyła 160 hektarów, 70 arów i 50 morgów powierzchni ogólnej, przynosiła całego dochodu 976 marek i 98 fenigów, z czego płaciła 93 marki podatku. Jak widać, w porównaniu z okolicznymi majątkami, była to niewielka posiadłość dworska.

Małgorzata Kwiatkowska, fragment książki „GMINA WARTA BOLESŁAWIECKA w zarysie dziejów i w dobie samorządności”, rok 2008